Sądowe abc D jak dowód

„Prawda obroni się sama”, „oliwa zawsze sprawiedliwa”, mawiają niektórzy. W Sądzie te powiedzonka nie mają racji bytu. „Ile jest 2 razy 2?” zapytał mnie Klient, „a ile ma być? – 3 czy 5?”.  

Wszystko zależy od …dowodów. Jeżeli chcemy Sąd przekonać do swojej racji, należy ją uargumentować, a słuszność swoich tez – udowodnić. Należy udowodnić te fakty, które mają znaczenie w sprawie. Nie ma prawnej definicji  dowodu. Wykazać należy fakty, zasady, doświadczenia, które w doktrynie określa się jako ogólne sądy, a także szczególne wiadomości z zakresu różnych dziedzin nauki, sztuki, techniki i przemysłu. Nie udowadniamy prawa, Sąd je zna, chyba, że chodzi o prawo obce. Wtedy konieczna będzie opinia biegłego. 

W sprawie cywilnej, jeżeli mamy coś wykazać, musimy to udowodnić. Należy ujawnić fakty istotne w sprawie.  Samo twierdzenie, że jest tak lub inaczej, nie jest dowodem, a oświadczeniem. Każdy ma prawo do swoich oświadczeń. Sądowi należy zaoferować materiał dowodowy. Czego nie udowodnimy tego nie ma. 

W sądzie należy udowodnić nawet prawdę !

Nieco inaczej jest w procedurze karnej. Z jednej bowiem strony obowiązuje domniemanie niewinności i nakaz rozstrzygania wątpliwości na korzyść oskarżonego, z drugiej nie należy zaprzestać wszelkiej aktywności procesowej (dowodowej). Jeżeli np. podejrzany/oskarżony chce wykazać, że nie było go na miejscu przestępstwa (dowód z alibi), to wykazuje np. za pomocą świadków, czy zdjęć, że w danym czasie przebywał gdzieś indziej. 

W polskim prawie nie ma zamkniętego katalogu dowodów, zatem dowodzić można za pomocą świadków, dokumentów, maili, zdjęć, opinii biegłych, oględzin, wydruków przesłuchania stron postępowania, zapisów obrazu, czy dźwięku itd.  

Obowiązuje przy tym zasada równości dowodów (środków dowodowych); nie stworzono  kategorii dowodów uprzywilejowanych, którym nadano by z góry wyższe znaczenie, wszystkie dowody podlegają swobodnej ocenie – nie ma dowodów ważniejszych i mniej ważnych. Często jestem pytany, czy członek rodziny może być świadkiem – może być, a to, że jest spokrewniony, nie skazuje go na mniejszą wiarygodność. Świadków nie oceniamy po wyglądzie (a przynajmniej nie powinniśmy), liczy się wiarygodność złożonych zeznań. Nie sformułowano zasady, ile należy zgłosić wniosków dowodowych. Liczy się nie ich ilość, ale ich jakość. 

Dowody uzyskane w sposób sprzeczny z prawem, nie powinny być w postępowaniu cywilnym dopuszczane. Dowody uzyskane nielegalnie (owoce zatrutego drzewa), są niestety dozwolone w procedurze karnej. Tutaj politycy aktualnej władzy, wraz z CBA, chcą być skuteczni za wszelką cenę, nawet ograniczając prawa obywateli. 

Najwyżej Andrzej ułaskawi….

We wniosku o przeprowadzenie dowodu, należy oznaczyć go w sposób umożliwiający jego przeprowadzenie oraz wyszczególnić fakty, które mają zostać wykazane tym dowodem. Umożliwia to ocenę przydatności danego dowodu do rozstrzygnięcia sprawy. Dołączając dokument do akt sprawy, należy napisać co chcemy tym dokumentem wykazać. Wskazać należy, dlaczego jest istotny dla sprawy – a zatem jakie fakty ma udowodnić. 

Domagając się przesłuchania świadka, wnosząc o jego przesłuchanie podać należy jego imię i nazwisko, adres, powołać także trzeba fakt, jaki zamierzamy udowodnić  np. pobyt w określonym towarzystwie, w pewnym miejscu i czasie. Nie należy powoływać się na dokument, twierdząc że dowodem jest jego treść. Należy podać konkrety. Nie należy też dowodzić  okoliczności ocennych  lub prawnych np. pisząc o przeciwniku, że ‘jest idiotą’ – to błyskotliwe odkrycie leży w kompetencji Sądu. 

Niekiedy korzystamy też, z tak zwanych dowodów prywatnych, np. opinii sporządzonych na zlecenie strony procesu. Sądy podchodzą do nich z dużą ostrożnością, choć w sprawach bardziej skomplikowanych, np. o wypadki komunikacyjne, opinie prywatne miewają duże znaczenie. 

W sprawach cywilnych, należy wnioski dowodowe składać od razu. Nie należy zwlekać. Dla opieszałych, Sąd bywa surowy – może nie uwzględnić spóźnionej inicjatywy. Wnioski dowodowe najczęściej składa się pisemnie, choć niekiedy zdarza się, że są składane ustnie do protokołu rozprawy. W sprawach karnych, forma pisemna nie jest aż tak częsta, choć jeśli chcemy, aby Sąd zapoznał się z wnioskiem i argumentacją uzasadniającą wniosek, lepiej złożyć je na piśmie. W ten sposób, dobrze przygotowany uczestnik procesu, umożliwia Sądowi zapoznanie się z dowodem, daje czas na zastanowienie, a ponadto, polepsza „kulturę” procesu. 

W postępowaniu karnym, na etapie postępowania przygotowawczego, dowody przeprowadzane są przez organy, czyli prokuraturę i policję, nie jest jednak wykluczone, zgłaszanie wniosków dowodowych. Na etapie karnego postępowania sądowego, wnioski dowodowe rozstrzyga już Sąd. 

Uczestnicząc w sprawach sądowych, należy pamiętać, że aktywność popłaca. Nie należy oddawać spraw walkowerem. Prawo do składania wniosków dowodowych jest uprawnieniem z którego należy korzystać. W swojej 17. letniej praktyce spotykałem się z osobami, które przegrywały sprawę … mając rację. Wystarczyło, że jej nie udowodniły! 

Wszak do Sądu idzie się po wyrok, nie po sprawiedliwość.