Na czym polega przymus adwokacki?

Jako przymus adwokacki można rozumieć obowiązek zastąpienia strony przy wykonywaniu czynności procesowych przez adwokata lub radcę prawnego. W uwagi na koszty zastępstwa procesowego w polskim systemie przewidziana została przez ustawodawcę możliwość złożenia przez stronę wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu. W polskim systemie prawnym występuje przymus adwokacki. Ma zastosowanie w postępowaniu cywilnym i sądowo-administracyjnym.

Postępowania przed sądem cywilnym

W przypadku postępowania przed sądem cywilnym przymus adwokacki ma zastosowanie w przypadku postępowania toczącego się przed Sądem Najwyższym. W tym przypadku przymus ten dotyczy całego postępowania, który toczy się przed tym sądem. Obejmuje również czynności procesowe, które toczyły się przed sądami niższej instancji. Obowiązkiem adwokata lub radcy prawnego jest sporządzenie skargi kasacyjnej oraz wniesienie jej do sądu. Ustawodawca nakłada również obowiązek reprezentowania strony w toczącym się postępowaniu kasacyjnym. Są jednak sprawy, w których przymus adwokacki zostaje wyłączony. Do takich spraw należą te, które dotyczą postępowania o zwolnienie z kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata bądź radcy prawnego z urzędu. Przymus adwokacki zostaje wyłączone także w sprawach, w których przedstawicielem ustawowym, stroną lub organem jest:

• adwokat;
• radca prawny;
• radca prawny Prokuratorii Generalnej RP.

Postępowania przed sądem administracyjnym

W przypadku postępowania sądowo-administracyjnego przymus adwokacki może zostać zastosowany tylko w przypadkach, gdy:

• wnoszona jest skarga kasacyjna od wyroku, który został wydany przez wojewódzki sąd administracyjny; przy czym skarga ta wnoszona jest do Naczelnego Sądu Administracyjnego;
• wnoszone jest zażalenie na postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego o odrzuceniu skargi kasacyjnej; dotyczy to wnoszenia zażalenia do Naczelnego Sądu Administracyjnego;
• wnoszona jest skarga do NSA o wznowienie postępowania;
• wnoszona jest skarga do NSA skargi w celu stwierdzenia, że prawomocne orzeczenie było niezgodne z prawem.